امر به قرآن کاوی یا تدبر در قرآن در آیات مختلفی از آن تاکید شده است و مسلمانان بدان ترغیب شده اند، به عنوان مثال در آیه ۷4سوره محمد (ص() أَ فَلَ یَتَدَب َرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلی قُلُوبٍ أَقْفالُها) 1عدم اهتمام به تدبر در قرآن را به قفل بر دلها مانند کرده است. 

در قرآن کاوی رایانشی، ابتدا با ایجاد نمودارها، جداول و تصاویر از روابط میان واژه ها، الفاظ و عبارات قرآنی به بررسی های آماری متن قرآن کریم پرداخته میشود و سپس با بکارگیری روشها و الگوریتمها به کشف الگوها در آن همت گماشته میشود. در این دانش، نتایج به دست آمده به صورت شهودی و گرافهای 2معنایی و همچنین با معیارهای کمی نشان داده میگردد و زمینه ساز ادامه فعالیتهای نوین قرآنی درزمینه های زبانشناسی رایانشی و پردازش زبان طبیعی برای کشف و انتقال مفاهیم و درک معنای متعالی قرآن کریم،گشوده میشود

یکی از حوزه های هوش مصنوعی با گرایش پردازش زبان رایانشی، تجزیه و تحلیل زبانی است که در طی سالیان درازی توسط محققان کشف، بررسی و بکارگرفته شده است. هدف اصلی حوزه تجزیه و تحلیل زبانی استفاده از هوش مصنوعی برای مدل سازی محتوای زبان طبیعی است.

روشی است که به وسیله آن میتوان دانش موجود در پایگاه معلومات یک سیستم هوشمند را کدگذاری کرد. هدف از ارائه دانش، نشان دادن دانش به صورت رایانشی است به نحوی که به سیستمهای هوشمند کمک کند تاعملکردی متناسب داشته باشند.

جستجوی معنایی یک مکانیسم بازیابی اطلاعات است. قابلیت های وب معنایی و موتورهای جستجوگر[1] را ادغام کرده تا نسبت به موتورهای جستجوگر نتایج دقیق تری فراهم کند. یک جستجوی معنایی برای رایانه ها این امکان را فراهم می سازد تا در خصوص داده ها تفکر و استدلال کرده و آن را به نحوی دستکاری کنند که مطابق با خواسته کاربران قابل ارائه باشد. پژوهش های قرآنی رایانشی در پی آن است که بتواند ماشین ها را به الگوریتم های مجهز کند تا با بهره گیری از اسناد معنایی قرآن کریم و پیکره های مرتبط با آن به سوالات پیچیده کاربران پاسخ داده و برای آنان دلیل و برهان استنباط فراهم کند تا در نهایت نتایج قابل قبولی به آنان ارائه دهد.

[1] . موتور جستجو یک سیستم نرم‌افزاری است که وظیفه اصلی آن پیدا کردن محتوا (اعم از محتوای متنی، صوتی، عکس، ویدئو و هر فایل دیگری) در شبکه جهانی وب (WWW) است.

  پردازش زبان طبیعی روشی است برای درک زبان انسانی برای رایانه، این علم یکی از شاخه های دانش هوش مصنوعی محسوب می شود و به رایانه ها کمک می کند تا با آگاهی از چگونگی استفاده بشر از زبان، زبان انسانی را درک کند. الگوریتم[1]‌ها کلید درک زبان انسانی رایانه ها هستند . در دانش دستور زبان شاخه ای وجود دارد به نام اجزای کلام که واژگان را بر اساس ویژگی های دستور زبانی گروه بندی می کند برای مثال کلام در زبان عربی به چند گروه تقسیم می شوند که عبارتند است اسم ،ضمیر، صفت ،فعل، حرف و…. در تکنیک زیان طبیعی  واژگان یک متن را بر همین اساس گروه بندی میشود. پردازش زبان طبیعی روش هایی است که به کمک آنها می توانیم روابط خودمان را با رایانه وسیستم های هوشمند توسعه بخشیم. این روش ها ماشین های هوشمند را قادر می سازد سخنان  افراد بشر را بشنوند و بخوانند و پس از درک آن ها پاسخ های متناسب با آنها بدهند یا واکنش مطلوب داشته باشند.

[1] . الگوریتم، روشی گام به گام برای حل مسئله است.