هوش مصنوعی در زمینه علوم قرآنی و درک مفاهیم قرآن پیشرفتهای وافری داشته ،امروزه با ورود هوش مصنوعی به فضای قرآنی محاسبات و مسائل ریاضی در قرآن شکل متفاوتی پیدا کردند به نظر می رسد ما در آینده با هوش مصنوعی مواجه خواهیم شد که دقیق تر از انسان ها قرآن را تحلیل، معنا وتفسیر خواهد کرد .پروژه های بسیاری در زمینه هوش مصنوعی در حوزه علوم قرآن و حدیث وجود دارند که به طور جدی در حال پیگیری یادگیری آسان مفاهیم قرآن برای هر رده سنی هستند.

اخیرا محققان در صدد آن هستند که با استفاده از هوش مصنوعی مفاهیم بیشتر و دقیق تری را از قرآن استخراج و پردازش کنند. در حال حاضر تعدادی از جوامع مسلمان و غیر مسلمان به مطالعات قرآن کاوی رایانشی اعم از پردازش زبان، بازیابی اطلاعات ، مطالعات معناشناختی و داده کاوی روی آورده اند.

یکی از کارهای مهمی که قرآن انجام می دهد ارتباط دهی مفاهیم است. ما در ظاهر متوجه پیچیدگی‌های آنها نمی شویم، ارتباط سوره ها و آیات وکلمات و حتی حروف  قرآن به قدری پیچیده است که باید از هوش مصنوعی در راستای کشف ارتباط مفاهیم و اتصال آنها به یکدیگر کمک بگیریم. برای مطالعات قرآن کریم از متن کاوی،  داده کاوی ،یادگیری ماشین و ترجمه ماشینی که از راهکارهای پردازش زبان طبیعی هستند و میتوان از آنها برای کاوش متن قرآن ، استخراج مفاهیم ،درک بهتر ،کشف ساختار ها والگوهای پنهان، کشف نظم موجود در متن قرآن کریم و نهایتاً روابط میان الفاظ و مفاهیم استفاده نمود. با توجه به تعاریف بالامیتوان به زوایای مختلفی از کاربری این علم در قرآن دست یافت و زمینه های متنوع پژوهش را گشود.

 از ابتدای نزول قرآن کریم بر پیامبر اسلام (ص) و پس از آن، متن قرآن کریم از جنبه های مختلف مورد تحقیق، مطالعه و جستجو محققین اعم از مسلمانان و غیرمسلمانان بوده است.

 لَقَدْ كَانَ فِي قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِأُولِي الْأَلْبَابِ مَا كَانَ حَدِيثًا يُفْتَرَى وَلَكِنْ تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَتَفْصِيلَ كُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ ﴿۱۱۱﴾

به راستى در سرگذشت آنان براى خردمندان عبرتى است‏ سخنى نيست كه به دروغ ساخته شده باشد بلكه تصديق آنچه [از كتابهايى] است كه پيش از آن بوده و روشنگر هر چيز است و براى مردمى كه ايمان مى ‏آورند رهنمود و رحمتى است (۱۱۱).[1]

وَكَتَبْنَا لَهُ فِي الْأَلْوَاحِ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ مَوْعِظَةً وَتَفْصِيلًا لِكُلِّ شَيْءٍ فَخُذْهَا بِقُوَّةٍ وَأْمُرْ قَوْمَكَ يَأْخُذُوا بِأَحْسَنِهَا سَأُرِيكُمْ دَارَ الْفَاسِقِينَ ﴿۱۴۵﴾

و در الواح [تورات] براى او در هر موردى پندى و براى هر چيزى تفصيلى نگاشتيم پس [فرموديم] آن را به جد و جهد بگير و قوم خود را وادار كن كه بهترين آن را فرا گيرند به زودى سراى نافرمانان را به شما مى ‏نمايانم(۱۴۵). [2]

 قرآن کریم  هدایت و رحمت برای ایمان آورندگان است. مسلمانان، متن قرآن کریم را اصیل ترین منبع تحریف نشده و مطالب قرآن کریم را راهنمای بدون خطا و اشتباهی برای پرهیزکاران می دانند.

تحقیقات و مطالعات زیادی به منظور کشف و بررسی دانش قرآن کریم توسط محققین قرآن پژوه صورت گرفته وتفاسیر مختلفی بر آن نگارش شده است. تحقیقات علوم قرآنی شامل حوزه وسیعی از پژوهشهای لفظی، تاریخی،روایی، معنایی است.  در عصر حاضر هم با پیشرفت تکنولوژی ها و مخصوصا هوش مصنوعی مطالعات عمیق قرآنی توسط کامپیوترها با عناوین قرآن کاوی رایانشی که همان کاوش و تحقیق قرآن از طریق دستگاههای دارای هوش مصنوعی و پردازشگرها صورت می پذیرد.مبنای اصلی تحقیقات قرآن کاوی رایانشی، جامعیت، فراگیری، هدایت، رحمت و بشارت قرآن کریم است. [3]

.یوسف/111   [1]
[2] .الاعراف/145
[3]. برهانی، هوش مصنوعی ابزار پژوهشهای رایانشی قرآنی ،ص4و3.